Czy i jak stosować paracetamol w ciąży? Wskazania, dawkowanie i skutki uboczne

Nawet jeśli to Twoja pierwsza ciąża, z pewnością zdajesz sobie sprawę, że powinnaś uważać na to, co dostarczasz swojemu organizmowi. Wszelkie leki – nawet suplementy diety dostępne bez recepty – mogą okazać się niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Wiąże się to przede wszystkim z faktem przenikania określonych substancji przez łożysko. Zanim ciężarna sięgnie po jakikolwiek farmaceutyk, powinna skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym lub farmaceutą. Co jednak w przypadku, kiedy mamy do czynienia z nagłym bólem? Czy kobieta w ciąży może przyjmować środki przeciwbólowe? Sprawdź!

Jakie leki są bezpieczne w ciąży?

Dawniej, obowiązywał opracowany przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) podział na 5 kategorii leków w odniesieniu do stosowania ich przez kobiety w ciąży. Farmaceutyki dzielono na:

• kategorię A, czyli leki przebadane u kobiet ciężarnych i uznane za bezpieczne dla rozwijającego się płodu,
• kategorię B, czyli środki nieprzebadane, ale uznane za względnie bezpieczne,
• kategorię C i D, czyli leki o negatywnym wpływie na dziecko, jednak możliwe do stosowania w wyjątkowych przypadkach,
• kategorię X, czyli środki o udowodnionym szkodliwym wpływie na rozwijające się maleństwo.

Obecnie podział ten nie jest stosowany. Specjaliści dążą bowiem do opisywania każdego leku osobno w kategorii dotyczącej ciąży, laktacji i okresu reprodukcji.

Czy spotkałaś się kiedyś z hasłem „leki teratogenne”? To określenie grupy medykamentów, które powodują ciężkie wady wrodzone płodu, w tym zwłaszcza wady układu nerwowego i układu krążenia. Najbardziej szkodliwe są na początku ciąży, kiedy zachodzi organogeneza. Jeśli do ekspozycji na teratogen dochodzi pomiędzy 4. a 8. tygodniem życia, u dziecka mogą wystąpić między innymi wady kończyn, wady narządu wzroku czy wady narządów płciowych. Do tej grupy środków zalicza się przede wszystkim warfarynę, talidomid oraz kwas walproinowy. 

Co natomiast z lekami przyjmowanymi na stałe? Co w sytuacji, kiedy ciężarna zachoruje na grypę, ma gorączkę? W pierwszym przypadku często zachodzi konieczność zmiany stosowanego środka lub zmniejszenia dawek – wszystko odbywa się oczywiście po konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę.

Najważniejszą zasadą jest jednak rozważenie, czy korzyści z zastosowania medykamentu przewyższają ryzyko uszkodzenia płodu.

Przykładowo, ciężki przebieg grypy może mieć znacząco gorsze skutki dla rozwijającego się dziecka niż kontrolowane stosowanie środków na przeziębienie. Co ważne, ciężarne mogą przyjmować nawet antybiotyki (przy infekcjach bakteryjnych). Najczęściej przepisuje się im produkty z grypy penicylin i cefalosporyn. Przeciwwskazane w trakcie ciąży są natomiast antybiotyki z grupy tetracyklin i fluorochinolonów, a także aminoglikozydy.

Jakie leki przeciwbólowe można stosować w ciąży?

Przechodząc do głównego zagadnienia tematu sprawdźmy, jakie środki przeciwbólowe mogą bezpiecznie stosować kobiety spodziewające się dziecka. Produkty tego typu dzielimy na:

• środki przeciwbólowe opioidowe – bezwzględnie zakazane w ciąży,
• środki przeciwbólowe nieopioidowe, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe niedziałające przeciwzapalnie, jak paracetamol.

Za najbezpieczniejszy do przyjmowania w okresie ciąży uznawany jest właśnie paracetamol. Unikać należy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, na przykład ibuprofenu. W pierwszym trymestrze może on zwiększać ryzyko krwawień, a w trzecim trymestrze prowadzi do przedwczesnego zamknięcia przewodu Botalla w sercu maluszka, co może prowadzić do nadciśnienia płucnego.

Dodatkowo, środki przeciwzapalne:

• zmniejszają przepływ łożyskowy,
• upośledzają czynność nerek płodu,
• zmniejszają wytwarzanie płynu owodniowego.

Koniec końców, najlepszym rozwiązaniem w przypadku nagłego bólu głowy dla każdej przyszłej mamy jest przyjmowanie paracetamolu. Oczywiście, należy stosować go w jak najmniejszej skutecznej dawce i tylko wtedy, kiedy faktycznie jest to konieczne.

Jeśli ból nie jest sporadyczny, a występuje dosyć często, zaleca się konsultację z ginekologiem.

Czy można brać Apap w ciąży?

Wiele przyszłych mam zastanawia się, czy można przyjmować Apap w ciąży. Produkt ten to nic innego, jak lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy (nie przeciwzapalny), którego substancją czynną jest paracetamol. Jak ustaliliśmy, medykamenty zawierające paracetamol, stosowane z rozwagą, są bezpiecznym lekiem dla matki i dziecka, co oznacza, że można przyjmować je w ciąży, a także w okresie karmienia piersią.

Warto pamiętać jednak, że paracetamol przenika przez łożysko, dlatego najlepiej zażywać go wyłącznie po skonsultowaniu się z lekarzem.

Jak powinno wyglądać dawkowanie paracetamolu w czasie ciąży? W tym przypadku mówi się o tak zwanej minimalnej skutecznej dawce leku. Jednorazowo, przyszła mama może przyjąć do 2 tabletek Apapu, czyli 1 g paracetamolu. Kolejną dawkę wolno jej zażyć dopiero po 4 godzinach, jeśli dolegliwości powrócą. Niedopuszczalne jest stosowanie Apapu w sposób ciągły dłużej niż przez 5 dni w przypadku bólu i przez 3 dni w przypadku gorączki.

Paracetamol w ciąży – możliwe skutki uboczne

Czy przyjmowany w ciąży paracetamol wykazuje negatywne działanie na rozwój dziecka? Przyjmowanie paracetamolu w czasie ciąży uznawane jest za bezpieczne. Doniesienia specjalistów mówią jednak o potencjalnym wpływie tej substancji na zwiększenie ryzyka występowania zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD u dziecka rosnącego w łonie matki. Prawdopodobieństwo jest tym większe, im wyższe dawki przyjmowała matka w trakcie ciąży. Niektórzy naukowcy próbują wykazać również, że stosowanie paracetamolu podczas ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia astmy, jednak teorie te nie zostały jeszcze potwierdzone.

Podsumowując, przypominamy: każdy lek stosowany w ciąży należy skonsultować z lekarzem – nawet jeśli leki zawierające paracetamol uznawane są za leki bezpieczne.

Jeśli nie paracetamol w ciąży to co?

Kobiety w ciąży powinny unikać stosowania wszelkich leków, nawet zwykłego Apapu. Problematyka korzystania z medykamentów w okresie ciąży wynika przede wszystkim z faktu, iż nie są one dokładnie przebadane na tej grupie konsumentów – w końcu, kto narażałby zdrowie, życie i prawidłowy rozwój płodu w celu przeprowadzenia stosownych badań? Choć paracetamol wydaje się bezpieczny do stosowania w czasie ciąży, najlepiej w ogóle po niego nie sięgać.

Istnieją w końcu inne metody walki z bólem głowy, bólem zębów czy bólem mięśni. Bolączką naszych czasów jest natomiast sięganie po tabletkę, gdy tylko czujemy się nieco gorzej.

Co pomoże przyszłej mamie na ból? Wiele zależy od jego źródła. Jeśli dolegliwości wcześniej nie występowały, pojawiły się nagle i są silne, należy je wyjaśnić. Wiele wskazuje na to, że to ciąża i towarzyszące jej objawy doprowadziły do wystąpienia bólu. Może mieć on podłoże ciśnieniowe, a wtedy wymagana jest kontrola ciśnienia tętniczego i leczenie pod okiem lekarza. Na niskie ciśnienie pomóc może filiżanka słabej kawy. Niekiedy rozwiązaniem okazuje się zwykły spacer na świeżym powietrzu, drzemka, zimny okład na głowę, relaksująca kąpiel czy masaż skroni z zastosowaniem Amolu. Warto wypróbować wszystkie znane metody niefarmakologicznego leczenia bólu, zanim sięgniemy po tabletkę.

MAMA MAMOM: Mam to szczęście, że bóle głowy pojawiają się u mnie bardzo rzadko i nie miałam potrzeby stosowania paracetamolu podczas ciąży. Apap przyjmowałam natomiast w okresie laktacji podczas gorączki i nie zauważyłam żadnego negatywnego wpływu leku na dziecko.